Nieuw rapport, zelfde conclusies

Waren we maar Nationale Ombudsman geworden. Dan konden we niet alleen een ton aan reiskosten declareren, maar tevens ieder jaar dezelfde kritiek op de overheid telkens in nieuwe rapporten gieten en daarna heerlijk met die voetjes op het bureau ploffen, want de overheid leert toch niet. Dan krijgt u rapporten zoals die van vandaag waar uit een uitgebreide analyse van tien grote hersteloperaties blijkt dat de overheid te weinig luistert naar burgers, niet leert van eerder gemaakte fouten en te veel gevangen zit in het eigen bureaucratisch proces waardoor de focus vooral ligt op voortgangsrapportages en beleidsprotocollen en te weinig op de slachtoffers zelf. Belangrijke conclusies die we herkennen uit eerdere schrijfsels van de Ombudsman. Zoals hier bij de afhandeling van de watersnood in Limburg waar hij al opmerkte dat "er onvoldoende werd gekeken naar persoonlijke situaties". Of hier bij hersteloperatie van de toeslagenaffaire die wordt omschreven als traag en ingewikkeld. En hier in 2018 waar hij al opriep om te leren van de hersteloperatie in Groningen. Keer op keer start de politiek met ambitieuze hersteloperaties en keer op keer moet de Ombudsman concluderen dat dezelfde bekende fouten blijven terugkeren. Kom op overheid, dat kan beter. Laat die man eens werken voor zijn geld!

Reinier, hoe kom je erop?

Waren we maar Nationale Ombudsman geworden, dan konden we voor een riant salaris en een nog riantere reisvergoeding constant open deuren intrappen in uitgebreide rapporten vol moeilijke woorden en makkelijke conclusies. Dit was een open deur, dit was een open deur en zelfs dit was destijds al een open deur en nu is er een nieuw jaarverslag vol open deuren. De grootste open deur van dit jaar: de overheid moet echt eens de oren spitsen richting de burger. "De overheid moet eerder, vaker en beter actief luisteren naar burgers. Niet luisteren om bevestigd te krijgen wat al is, maar luisteren met als doel samen verder te komen." Joh echt? Wat een baanbrekende conclusie van onze Nationale Declaratieman Reinier van Zutphen na ruim tien jaar achterkamertjespolitiek, verbergen en verdoezelen onder de Rutte-doctrine. Daar heeft hij vast heel lang over na moeten denken op de achterbank van een dure taxi. Was er maar een manier om burgers mee te laten beslissen over bepaald beleid. Een soort verkiezing, maar dan over een specifiek onderwerp. En wel bindend zodat de politiek de uitslag niet naast zich neer kan leggen of weg kan komen met een inlegvelletje. Een soort democratie, maar dan directer. Dat is iets waar we voor zouden strijden. Een referendum en betrokkenheid van burgers gaan dusdanig hand in hand dat het eigenlijk een open deur is. Dat zal de reden zijn dat Reinier hem al heeft ingetrapt. Wat een heerlijke baan heeft hij toch.

Aantal verbaasde personen: nul

Wat? Grote beloftes en weinig daden van onze overheid? Onder leiding van onze Rutte IV die de eigenaren van Groningse instorthuizen al jaren van het kastje naar de muur stuurt? Van het kabinet dat de toeslagenouders telkens een snelle oplossing belooft, maar keer op keer vastloopt in een bureaucratische cocktail van onkunde, regelzucht en een scheutje onwil? Het kabinet van de vvd, de partij die al een eeuwigheid voor een strenger asielbeleid preekt en ondertussen de gelukszoekers met cruiseschepen tegelijk binnenhaalt? Het kabinet van D66, de partij die ooit voor een democratischere overheid streed, maar hun kroonjuwelen één voor één verpatste voor de kortstondige high van een shot regeermacht in de aderen? Het kabinet van het CDA, de partij die vroeger een vaste plek had in iedere boerenstal, maar nu dezelfde boeren zonder pardon voor de maaimachine gooit met dit stikstofbeleid? Het kabinet van de ChristenUnie, de partij die jarenlang alleen meeregeerde om de medische-ethische vooruitgang tegen te houden en nu ook dat te grabbel gooit om maar aan te mogen schuiven aan de tafel van de macht? Die overheid van grote woorden en weinig daden blijkt nu de grote beloftes na de watersnoodramp in Limburg niet waar te maken? Dat zagen we echt niet aankomen!

Centrale regie over falen

De Groningse gascrisis is zo'n stille ramp die al jaren op het ongelezen inlegvelletje van de politiek agenda staat. De gaskraan is dichtgegooid, maar niet helemaal dichtgegooid, en daarmee is de politieke urgentie voor Den Haag verdwenen. Ondertussen verloopt de verwerking van schadeclaims exact zoals u verwacht van een overheid die de toeslagenaffaire niet onder controle krijgt: belabberd. Daarom luidt de Nationale Ombudsman vandaag de noodbel met zijn rapport  ‘Verscheurd Vertrouwen’, waarin hij spreekt over een "nationale crisis" en onder meer adviseert om in het nieuwe kabinet één minister aan te stellen voor de afhandeling van de gascrisis. Nu zijn het verschillende ministeries die de problemen niet oplossen, maar het is beter om één persoon te hebben die de afhandeling verkloot. Dan hoeft de politiek maar één persoon weg te sturen als wederom blijkt dat de problemen zich alleen maar opstapelen en maar één nieuwe minister te vinden die het daarna compleet kan verpesten. Een stuk efficiënter! Nu nog een minister voor de toeslagenaffaire, een minister voor de woningmarkt en een minister voor grote projecten die gegarandeerd over hun budget heen gaan en we hebben weer een regering. Gas erop!

Niemand is verbaasd

Dingen die nog steeds voor geen meter lopen: de formatie, de opvang van asielzoekers, het invoeren van een nieuwe Haagse bestuurscultuur, Lucille Werner, het temperen van de huizenprijzen, de bestrijding van meswapperende jongeren, de onderste MH17-steen boven en natuurlijk de afhandeling van de kindertoeslagenaffaire. Nationale ombudsman Reinier van Zutphen trekt net als in mei namens de gedupeerde ouders aan de noodbel, want "het herstel gaat traag en het systeem is te ingewikkeld". Weinig verrassend, want de afhandeling was eind vorig jaar al belabberd, bleek begin dit jaar nog steeds een puinhoop en is nu nog immer een drama. Ook de conclusies in dit nieuwe rapport (pdf) zijn weinig hoopgevend. Zo overschrijdt de groots opgezette Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) de wettelijke behandeltermijnen bij zeker een kwart van de gevallen en krijgen ouders geen of te weinig informatie over wanneer hun herstelverzoek wordt behandeld. "Hierdoor weten zij vaak niet waar ze aan toe zijn. Daarmee zijn de stress en onzekerheid nog steeds aan de orde van de dag." De kans op verbetering is klein, want ook het vorige rapport belandde ongelezen in een donkere lade. Het gevolg van het feit dat de mensen die het probleem veroorzaakten nu verantwoordelijk zijn voor de oplossing, zo concludeert ook de ombudsman. "Het systeem is gewoon te ingewikkeld. En zo kunnen we bijna een parallel trekken tussen de fouten die de overheid in eerste instantie maakte bij de kinderopvangtoeslagaffaire – en de manier waarop ze nu omgaan met het oplossen ervan." Hee Rutte, kom maar efkes wisselen jongen!